Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία αποτελεί εξέλιξη της κλασικής ψυχανάλυσης, με διαφορές στο πλαίσιο, τη διάρκεια και τη συχνότητα των συνεδριών. Ενώ η ψυχανάλυση μπορεί να απαιτεί συνεδρίες καθημερινά και να διαρκεί πολλά χρόνια, η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία γίνεται συχνά μία με δύο φορές την εβδομάδα και μπορεί να ολοκληρωθεί πιο σύντομα.

Επίσης, στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος δεν ξαπλώνει στο ντιβάνι, αλλά κάθεται πρόσωπο με πρόσωπο με τον θεραπευτή, και ο θεραπευτής μπορεί να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στη συζήτηση. Ο θεραπευόμενος μπορεί να συζητήσει για ότι τον προβληματίζει χωρίς κατευθυντικότητα από μέρους του θεραπευτή. 

Ο ψυχοθεραπευτικός χώρος μέσα στο πλαίσιο του περιορισμού που ορίζει η πραγματικότητα – το γραφείο του θεραπευτή, τα προκαθορισμένα ραντεβού, η συγκεκριμένη διάρκειά τους (η συνεδρία διαρκεί 50’) – είναι ένας χώρος όπου ο θεραπευόμενος έχει την απόλυτη ελευθερία να εκφράσει τα συναισθήματά του, το θυμό, την οργή, τη λύπη, το άγχος, την αγωνία, τις απόψεις του και τις ιδέες του με απόλυτη ελευθερία, χωρίς λογοκρισία ή κριτική.